Szczerbin

SZCZERBIN (wcześniejsze odmiany nazwy: Szczerbinek, Czerbin) to niewielka miejscowość w gminie Łobżenica (licząca 305 mieszkańców- stan na 2005 rok). Położona na Pojezierzu Krajeńskim w lekko pagórkowatej nizinie, co wpływa na jej ciekawy wizerunek na tle regionu.
       Nieliczne znaleziska archeologiczne potwierdzają zamieszkiwanie tego obszaru przez ludy epoki żelaza (np. groby skrzynkowe), jak i brązu (szczególnie narzędzia oraz groby kultury łużyckiej odnajdywane podczas orki przez miejscowych rolników).
       Z uwagi na korzystne warunki naturalne, jak bliskość rzeki czy urodzajność gleb, nastąpiło rychłe zasiedlenie tego terenu.
       Przepływająca niedaleko zabudowań rzeka Łobzonka, będąca prawym dopływem Noteci, należy do mało uporządkowanego systemu wodnego, który ulega powolnym przeobrażeniom. O przydatności osadniczej w dużej mierze zadecydowały także gleby, głównie bielicowe i szczerki o znacznej urodzajności, lekkie w uprawie..
       Na dość dawną genezę Szczerbina może wskazywać pewna legenda, znana głównie z przekazów ustnych starszych mieszkańców, przez co trudno uchwycić w niej wątki prawdziwe. Prawdopodobnie król Bolesław Krzywousty miał wraz ze swoją świtą przebywać w tejże właśnie okolicy. Jak wiadomo, wg "Kroniki Wielkopolskiej" był on posiadaczem miecza -Szczerbca, insygnium koronacyjnego Piastów i na jego cześć okolicznej osadzie nadał nazwę "Szczerbin".
       Pierwsze zapiski mówiące cokolwiek o istnieniu Szczerbina, przypadają na rok 1427. Następnie długi okres czasu źródła milczą aż w 1620 roku pojawia się informacja o powstaniu w miejscowości karczmy i kuźni. Wg danych z 1773 roku, czyli okresu I rozbioru Polski dowiadujemy się, że wioskę tworzyły dwie osady: 4 łanowa wieś z karczmą i kuźnią i 6 łanowy folwark- własność A. Łakińskiego.
       W innym miejscu źródła podają, że niedaleko Szczerbina powstała kolej, otwarta 21.02.1895r. Odcinek ten liczył 33,75 km. Trasa przebiegała z Białośliwia przez Kocik Młyn - Pobórkę - Nieżychowo -Czajcze -Kruszki - Szczerbin do Łobżenicy. Stanowiła środek transportowy dla ludzi i towarów.
       Jeszcze w okresie kontrreformacji Szczerbin należeć miał do parafii luchowskiej- katolickiej, później natomiast przeszedł w zarząd parafii w Gromadnie i tak jest do dnia dzisiejszego.
       W czasie Kulturkampfu, czyli działalności Komisji Kolonizacyjnej i Hakaty, w Szczerbinie, w jednej z nielicznych zresztą wiosek, funkcję sołtysa pełnił Polak.
       Lata I i II wojny światowej nie przeszły w Szczerbinie bez echa. Podczas I wojny światowej część zdolnych do służby mężczyzn, mieszkańców wioski opuszczała swe rodziny udając się na front np. do Francji, poświęcając swe życie w imię walki za "naszą i waszą wolność". Kolejna wojna rzuciła mieszkańców pod okupację niemiecką w Okręg Rzeszy Gdańsk- Prusy Zachodnie. Okupant realizował swoją politykę gospodarczą poprzez wykorzystywanie polskiej siły roboczej(odbywało się to w ten sposób, że polskiego właściciela gospodarstwa przewożono przeważnie w odległy region i umieszczano na niemieckim gospodarstwie jako robotnika najemnego, jego zaś własność zajmowali Niemcy- przesiedleńcy z Besarabii, których w Szczerbinie wg źródeł miało być jedenastu). Część mieszkańców pochodzenia ziemiańskiego, jak np. rodzina Nowakowskich zginęła w obozach zagłady.
       Wyzwolenie nastąpiło 25.01.1945 roku. Miejscowość, szczególnie Szczerbiniacy odczuwali cała ta falę zawirowań od momentu zakończenia wojny przez rządy aparatu komunistycznego aż do przełomu w 1989 roku- wkraczaniu Polski na drogę demokracji. Na tym rys historyczny mógłby się zakończyć.

       Obecnie Szczerbin zaliczyć możemy do wioski o układzie dwustronnej ulicówki. Większość mieszkańców pracuje w rolnictwie na własnych gospodarstwach rolnych, pozostali utrzymuja się z pracy najemnej w okolicznych miastach. Do niedawna funkcjonowała w Szczerbinie szkoła podstawowa (klasy 1-3), ale z powodu zmniejszającej się liczb dzieci uznano za zasadne jej zamknięcie.
       Warto jeszcze zwrócić uwagę na naturalne położenie miejscowości na Krajnie, z naciskiem na zachowanie tradycji. Dzięki kultywowaniu zwyczajów i obrzędów w dużym stopniu tradycja, kultura i sztuka Pojezierza Krajeńskiego przetrwały i są wciąż żywe w Szczerbinie.
       Wpływ na jej ogólny kształt wywarło ścieranie się kultur: germańskiej i słowiańskiej.
       Szczególnie żywe są zwyczaje wiosenne: podwójne zapusty, "Śledzik"- pożegnanie z zapustami o północy przed środą popielcową. W okresie Wielkiego Postu smagano dzieci gałązkami brzozy lub jałowca (w Wielki Piątek, tzw., "Boże Rany"). Wielkanoc obchodzona z dyngusem. W dzień Wszystkich Świętych obdarowywano dziadów proszalnych specjalnym pieczywem obrzędowym, zwanym bożym chlebkiem, które wieziono na cmentarz wozami konnymi z każdej wsi. Niektóre zwyczaje zaniknęły już całkowicie, jak Np. :strój krajeński czy haft. Żywa natomiast i funkcjonująca do dziś jest gwara krajniacka, z wyraźnym wpływem języka niemieckiego, np.:

• Obiad- południe
• Placki ziemniaczane- flyndze
• Placek drożdżowy-kuch
• Bułka -kołacz
• Mała butelka -flaszeczka
• Filiżanka - topek
• Większy nóż- knyp
• Cedzak- durślak

       Tradycyjną potrawą krajeńską jest "ańtop" - jednogarnkowe danie. Jest nim zupa ze słodkiej, białej kapusty z ziemniakami i marchewką, gotowaną na wywarze z mięsa wieprzowego.
       To wszystko wpływa na podniesienie atrakcyjności samej wioski a dla mieszkańców stanowi to ,co mieści się w słowach "mała ojczyzna".