Dzierżązno Wielkie

Dzierżązno Wielkie –  wieś w powiecie czarnkowsko-trzcianeckim, w gminie Wieleń. W latach 1945-1954 siedziba gminy Dzierżązno Wielkie.

22.09.1593 r. przywilej lokacyjny wsi sołtysiej, wystawiony przez Piotra Czarnkowskiego ?wczesnego właściciela Wielenia. Było największe założenie lokacyjne nad Notecią. Miało być osiedlonych 30 chłop?w  i 6 zagrodnik?w ( w sąsiednim Dzierżąznie  Małym tylko 12 chłop?w  i 4 kmieci).Teren przyszłej wsi sięgał po granice Trzebinia i Drzonowa. Z powodu olbrzymiej powierzchni nigdy nie został zasiedlony. Każdy chłop otrzymał przywilej wypalania smoły  na swoje potrzeby ,co było rzadkością. Dla proboszcza przewidziano jeden łan  bez podatku i bezpłatne karczowanie.

Początkowy rozw?j wsi bardzo szybki – w 1631 r. jest 55 dom?w .

1653-  spis podaje 2 sołtys?w,2 karczmarzy,9 pełnych chłop?w, 14 połchłop?w,3 zagrodnik?w, proboszcz i inni razem gospodarujący na na 27 łanach.

1773 – 2 sołtys?w,2 karczmarzy ,brak wolnych chłop?w ponieważ spis podaje 31 gospodarujących na roli bez prawa dziedziczenia. Razem na 1040 ha żyje 229 os?b wszyscy ewangelicy i Niemcy.

1830 – rozpoczyna się parcelacja majątku, kt?ra  ciągnie się do 1841 r. Dzięki niej we wsi pojawiają się wolni chłopi, wielu z nich bogato obdarzona lasem. Księga adresowa z 1924 r. jako największy majątek wymienia Immsche Hof  o powierzchni  144 ha, poza tym we wsi jest 53 chłop?w z gospodarstwami w przedziale 5-73 ha.

Po 1816 liczba mieszkańc?w wyraźnie rośnie i osiąga w 1885 r. najwyższy poziom – 987 os?b. Niestety potem spada by w 1930 liczyć 833 osoby.

W 1924 wieś staje się siedzibą dystryktu urzędowego  a  dystrykt policyjny obejmuje 14 okolicznych wsi. Na południowej stronie wsi powstają nowe budynki dla policji.

1595 -  powstaje kości?ł ewangelicki, obecnie katolicki p.w. Matki Boskiej R?żańcowej  .Na wieży kościoła dzwon z 1608 r. wykonany przez ludwisarza ze Stargardu Joachima Karstede.  Obecny budynek z 1778 r. Do parafii należały D.Małe i Gieczynek, przejściowo G?rnica, Przyłęki i Rychlik.

Początkowo we wsi czynny 1 nauczyciel, od 1870 drugi .Na przełomie XIX /XX w. był jeden nauczyciel gł?wny i dw?ch pomocnik?w –mieszkania służbowe w nowym budynku szkolnym. W 1939 było już tylko 2 nauczycieli.

Po wejściu Armii Czerwonej spalono 17 zagr?d, w tym budynki żandarmerii i urzędu. Rozkaz ewakuacji przyszedł za p?źno więc tylko niewielu uciekło. Rosjanie zastrzelili 9 mieszkańc?w wsi.

W 2006 160 mieszkańc?w.

 PANORAMA SFERYCZNA KOŚCIOŁA .PROSZĘ KLIKNĄĆ W ZDJECIE PONIŻEJ .